“River heeft een goede week gehad. Hen gaf zelf aan dat elke dag voldoende eten nog niet goed ging, maar dat hen hun er wel beter bij voelde, meer ontspannen.”

Ik lees rapportages voor mijn werk. Dat werk, dat is mensen begeleiden die een eetstoornis hebben. Voorlichting geven over eetstoornissen, trainingen geven, en bij tijd en wijlen bijhouden wat de andere groepen binnen onze stichting zoal uitspoken om te kijken of de werkboeken nog wel up to date zijn. Ergo: rapportages lezen. Vandaag wil ik het eens met jullie hebben over zo’n verslag*), en wat eetstoornissen en trans mensen met elkaar te maken hebben.

Vaker eetstoornis als je trans bent?

Van het geschrevene hierboven werd ik tegelijk blij en ongelukkig. Blij, omdat ik prachtige genderneutrale voornaamwoorden zie, duidelijk door River gewenst, en door de begeleiders toegepast. Maar ook ongelukkig, omdat het me steeds meer opvalt dat transgender personen meer dan gemiddeld vertegenwoordigd lijken in de eetstoornis wereld. 

Is dat echt zo? Of lijkt dat zo, omdat mij dat meer opvalt, nu ik eenmaal dit werk doe en een transtiener als dochter heb. Als dat zo is, hoe komt dat dan? Ik wilde er meer over weten, en deel dat met jullie.

Wat is een eetstoornis

Eerst maar even een mini college eetstoornissen. Mogelijk kennen sommigen van jullie die wel. Dat zijn van die mensen die niet eten toch? Nou nee. 

Er zijn een aantal verschillende soorten eetstoornissen. Eentje daarvan, en nog degene die het minst voorkomt ook, is Anorexia Nervosa. Dat is de variant waarin mensen ondergewicht hebben, en te weinig eten. Te weinig, niet niets, soms vooral heel selectief, vol rituelen en gedachten.

Dan heb je mensen met Boulimia Nervosa, die hebben eetbuien, waarin ze alle stress wegeten, en daarna dat compenseren. Met heel veel sporten bijvoorbeeld, of een hele week bijna niets eten. Of met braken. Er zijn vijf keer zoveel mensen met boulimia als met anorexia. Dat je niets aan ze ziet, omdat ze vaak een normaal gewicht hebben, en dat een beetje eetgestoorde zich te pletter schaamt voor die eetbuien, helpt niet bij het op tijd hulp vinden.

De grootste groep zijn de mensen met een eetbui stoornis. Die hebben ook eetbuien, maar compenseren dat niet. Die mensen hebben vaak overgewicht. Er zijn wel twintig keer zoveel mensen met een eetbui stoornis als met anorexia en ondergewicht.

Last van je lijf

Al die eetstoornissen hebben met elkaar gemeen dat de mensen die ze hebben zich ellendig voelen. Het is niet dat ze niet willen eten, maar ze zijn bang voor eten. Ze hebben moeite met hun lijf, met hun gewicht, met hun gevoelens toelaten. Met grenzen aangeven misschien, met ruimte innemen, of met voldoen aan verwachtingen. Hun hoofd overstroomd, en ergens ging zich dat uiten in problemen met eten.

Dat voedsel is een symptoom, een uiting, van dingen die erachter zitten. Van stress, van een laag zelfbeeld, van perfectionisme, van een hekel aan jezelf hebben, van een moeilijke jeugd, van een combinatie van alles of nog hele andere dingen. 

Eten houd dingen op afstand

Onderzoek laat zien dat er binnen de groep transgender personen meer dan gemiddeld mensen last hebben van een eetstoornis. Waarom is dat?

Nou, veel mensen**) met problemen met eten hebben moeite met hun lijf. En laten heel veel transgender personen nu ook last hebben van hun lijf. De genderdysforie , het ongemak dat iemand die transgender is ervaart bij zijn lichaam kan heel sterk zijn. Dat hoeft helemaal niet perse over die piemel of die vagina te gaan, maar kan ook over je borsten gaan, of je hoekige kaak.

Als je je lichaam lastig vind, dan kan heel dun zijn een oplossing lijken. Dan heb je namelijk minder borsten, of minder heup. Of misschien voel je je wel zo ellendig en heb je zon hekel aan je lijf dat eten als lief zijn voor jezelf lastig is. Of juist dat je als je een rotdag hebt omdat je weer bent uitgescholden op je werk voor manwijf, zakken vol chips en koekjes gaat weg eten. 

Vroeg erbij zijn helpt

Het is niet altijd even duidelijk wat er achter een eetprobleem zit. Wil je minder borsten omdat je dunner wilt zijn? Of wil je minder borsten omdat je je eigenlijk geen vrouw voelt? Soms is het een zoektocht, en kan in transitie gaan enorm helpen. Uitpluizen wat het precies is wat je voelt, en waar de moeite met je lijf precies ligt kan erg belangrijk zijn.

Het belangrijkste is dat we erover praten. Vroege herkenning is zowel bij eetstoornissen als bij genderdysforie erg belangrijk. Ten eerste zijn eetstoornissen veel beter te behandelen als je er vroeg bij bent, en allerlei (eet)patronen nog minder zijn ingesleten. Ten tweede blijkt uit onderzoek dat genderkinderen die vroeg een sociale transitie doormaken en in hun werkelijke genderrol gaan leven, veel psychisch stabieler te zijn, en minder kans te hebben op psychische problemen in general.

Wat kan jij doen

Als je zelf trans bent en worstelt met een eetprobleem: Lees eens het verhaal van Abel, of dit stuk. Praat erover. Zoek iemand, een vertrouwens persoon, een zelfhulpgroep, een psycholoog of haptonoom waar je je vertrouwd bij voelt en zoek hulp. Het maakt in eerste instantie niet zo heel veel uit waar je begint, als je maar begint. Maar het niet weg, want eetproblemen verdwijnen zelden uit zichzelf. Ben je een ouder of partner of vriend van iemand waarvan je denkt dat die mogelijk een eetprobleem heeft, bespreek je gevoelens. Wees niet diens therapeut, maar vertel hoe jij je voelt en dat je je zorgen maakt. Luister. Knuffel. Heb lief. Onder de huid zit immens verdriet en pijn. Zoek zelf een groep voor ouders of partners, want ook jij hebt misschien een plekje nodig om je ei te delen.

Ben je een hulpverlener in de eetstoornis zorg en heeft je client twijfels geuit over diens gender? Kijk of je zorg transinclusief is, luister naar je client en pluis het samen uit. Niemand wordt er slechter van als jij de juiste voornaamwoorden gebruikt en voor de ander kan dat een wereld van verschil maken.

Vooruitgang

Met River gaat het de goede kant op. Hun groep bij onze stichting is bijna afgerond en hen maakte elke week kleine stapjes naar vooruitgang. Uit de kast komen als non-binair heeft hen geholpen, en hen merkt dat op de momenten dat hun gender geaccepteerd wordt door de omgeving, hen ook minder last heeft van hun lichaamsdysforie en minder moeite heeft met eten. 

Een eetstoornis is vaak een complex probleem en meer van jezelf en van je lijf houden is niet iets wat je zomaar opgelost hebt. 

Wil je meer informatie over eetstoornissen? Kijk eens hier of bij de Patiënten Vereniging WEET

*) Uiteraard is dit niet wat in het verslag stond. Dat is privé, en zal altijd zo blijven. Maar het is vergelijkbaar met iets wat ik las, met de dingen die ik in de afgelopen tijden gelezen heb. De naam River heb ik verzonnen.

**) Niet iederen met een eetstoornis heeft altijd last van hoe die diens lijf ziet. Er zijn nog andere soorten eetstoornissen dan die ik hierboven noemde bovendien. Wil je daar meer over weten? Kijk eens bij de links hierboven