Twee weken terug wijdde ik een blog aan de vraag of je genderkind (of jijzelf) hulp nodig heeft. Aan het eind van het blog kwam ik weliswaar tot de conclusie dat ons genderkind die behoefte wat minder heeft, maar zag ik toch meerwaarde in het contacten van de genderpoli. Het hebben van een diagnose van genderdysforie zou ons mogelijk kunnen helpen op school en sportclub, en het zou de acceptatie van de jurk door familieleden mogelijk makkelijker maken. Daarbij zou het mogelijke enorme wachttijden wat kunnen beperken als Skylar tegen de puberteit nog steeds overtuigd is meisje te willen worden. Je kunt maar vast bekend zijn bij de dokters. Er werd een brief gestuurd, en het was wachten op de telefonische afspraak bij de genderpoli van het VUmc.

Gesprek met de genderpoli

Ik had me de dag van het telefoontje zorgvuldig voorbereid. Het VU had een onhandig tijdstip gekozen, net als ik op het schoolplein diende te staan om de kinders mee te nemen. Omdat met een genderkliniek bellen ten overstaande van honderden ouders me niet het beste idee van de week leek, moest ik wat anders verzinnen. Ik instrueerde de kinderen om zelf naar huis te lopen, regelde een vader van een klasgenoot om zeker te zijn dat ze ook echt samen handenvasthoudend vertrokken, en vertelde mijn koters opnieuw en opnieuw waar er wel en niet gewandeld diende te worden onder weg naar huis. (Het mag duidelijk zijn dat ik een enorm relaxte moeder ben als het op alleen naar huis lopen aan komt.. In beginsel sta ik altijd open voor alles, maar daarna ga ik als moederbeer ineens wolven op de weg zien, die dan zorgvuldig moet worden dichtgetimmert zodat er geen beest meer overheen kan. Maar laat voorop staan dat ik volledig vertrouwen heb in de naar-huis-loop kwaliteiten van mijn kinderen. Meestal. Zolang ze samen blijven. En voorzichtig lopen. En door niemand afgeleid worden. En geen rare dingen tegenkomen onderweg.)

Ondertussen zat ik klaar achter de laptop met thee en telefoon. Zolang er niet gebeld werd kon ik net zo goed nog even wat emails doornemen. Een kwartier na de tijd dat het VU zou bellen was er nog steeds niet gebeld. Ze zouden ons toch niet vergeten zijn? Maar nee, dit is net als in een echt ziekenhuis, de tijd die op je afspraak staat is de tijd waarop je ongeveer, als het meezit, mogelijk geholpen zou kunnen gaan worden. Na twintig minuten ging de telefoon. ‘Spreek ik met de moeder van kindje van Delft?’ Nadat we wat geboortedata hadden uitgewisseld om zeker te zijn dat ik echt was wie ik zei dat ik was, kon het gesprek beginnen.

De gang van zaken

Het bleek dat dit telefoongesprek niet zozeer bedoeld was als telefonische voorintake, maar meer als wachttijd overbrugging. De dokter aan de andere kant nam even de verwijzing van de huisarts door en vroeg vervolgens of ik wat meer wilde weten over hoe het zou gaan als de afspraak, die hopelijk voor het einde van het jaar nog gepland kon worden, op het VU zou plaatsvinden.

De eerste afspraak zou vooral in het teken staan van kennismaking met de psycholoog. Er zou een gesprek met ons zijn en mogelijk een kort gesprek waarbij het kind even op de gang zou wachten. (Dat ik me alvast kan voorbereiden op allerlei enge vragen die niet voor kinderoren bestemd zijn) Natuurlijk zouden er vragenlijsten zijn (Wat is een diagnostisch onderzoek zonder lijst na lijst vol vragen als ‘slaapt uw kind goed?’ en ‘ziet uw kind vriendjes die niemand anders ziet?’) en een kort gesprek met de psychiater. Daarna zouden er elke maand opnieuw gesprekken plaatsvinden. Dat is zo omdat er dan beoordeeld kan worden in hoeverre de wens van het kind daadwerkelijk ‘persistent’ is, zoals dat met een mooi word heet, en niet zomaar een bevlieging. (Nu heb ik totaal niet het idee dat een ouder wiens kind een keertje zegt een meisje te willen zijn al bij de genderpoli op de stoep staat, maar ik snap hun noodzaak tot het checken van dat feit.) Omdat ons kind nog jong is hoeven er niet heel veel maandelijkse gesprekken te komen, maar hoeveel precies, dat kon nog niet beoordeeld worden

Gender en wat anders?

Daarbij wordt er bij het diagnostisch onderzoek ook uitgebreid gekeken of er nog iets anders spelt dan gender. Is het kind misschien autistisch? Of depressief? Autisme is een diagnose die relatief vaak voorkomt bij genderkinderen (Vaker dan bij ‘gewone’ kinderen zeg maar), en er wordt dan gekeken of gender voortkomt uit de andere stoornis, of dat het een op zich zelf staand iets is. Zo wordt er soms geadvisseerd om eerst aan het andere (bijvoorbeeld de depressive) te werken en dan pas terug te komen naar het genderteam.

Nu werk ik zelf in de hulpverlening, dus voor mij zijn dat soort gesprekken niet heel abnormaal, maar ik kan me zo voorstellen dat als je, behalve voor een griepje, nooit bij de dokter komt, dit allemaal nog al medisch overkomt. Psychiaters? Depressies? Autisme? Je kind is toch niet gek?

Psychologische diagnose

Gender dysforie is een diagnose, wat zoveel betekent als dat er aan de hand van gegevens wordt vastgesteld wat iemand voor ziekte of problem heeft. In dit geval komt de diagnose uit de DSM-V, een boek met allerlei psychiatrische diagnoses. Gender dysforie wordt dus (nog) gekenmerkt als psychologische ziekte. Bij het maken van die DSM is er door verschillende landen nagedacht om gender uit het boek te verwijderen *), maar in Nederland is het zo dat ze het erin hebben gehouden, onder andere omdat je zonder diagnose geen toegang hebt tot zorg omdat de verzekeraar het niet vergoedt. Ook kan het zo zijn dat transgenders last hebben van hun genderkind-zijn, vooral als ze zich niet kunnen uiten zoals ze zich voelen. Daar kunnen allerlei psycholgische symptomen bijhoren, van depressive gevoelens tot zelfmoordneigingen. Je kunt debatteren of je dan niet die symptomen als diagnose moet hebben en niet genderdysforie (Zo is bijvoorbeeld werkloos raken of kind zijn van een vechtscheiding ook geen stoornis, alhoewel het wel degelijk tot problemen zou kunnen leiden), omdat gendervariatie zelf niet als stoornis beschouwd zou moeten worden, maar dat is een discussie voor een ander moment. Hoe dan ook, je kind is zeker niet gek.

Er gebeurd nog niets

Om terug te komen bij de genderpoli van het VUmc, daar wordt dus bijzonder zorgvuldig gekeken naar je kind en de gendergedachten. Hoe lang heeft je spruit dit al? Hoe vasthoudend is hij/zij hierin? Wat is de mate van de dysforie? Hoe kijkt je kind tegen gender aan en wat vind het er zelf van? Na een x aantal gesprekken wordt dan al dan niet de diagnose genderdysforie gesteld.

Er werd mij nogmaals op het hart gedrukt dat ik niet moest verwachten dat er nu al iets zou gaan gebeuren. Kinderen van zes worden niet behandeld, en komen geen operaties of medicijnen.  Als je kroost tegen de puberteit (tussen de 11 en 13 jaar, bij geboren meisjes mogelijk iets vroeger) nog steeds het gevoel heeft genderkind te zijn dan mag je terugkomen. Tegen die tijd kan er mogelijk gestart worden met puberteitsremmers (om wat meer ‘bedenktijd’ te kopen als het ware), en pas veel later met cross-sex hormonen. Over operaties mag pas gepraat worden als je kind 18 jaar oud is en volwassen.

Aanspreekvormen

Halverwege de uitleg komen mijn kinderen binnen. Drijfnat staan ze druipend op de deurmat. ‘Jij had gezegd dat het vanmiddag niet meer zou regenen!’ beschuldigd Finnley me verontwaardigd. Tot zover de geloofwaardigheid van de buienradar app. ‘I’m sorry princess! Boven is er limo en koekjes, maakt dat het goed?’

Ik ga terug naar mijn telefoon, waar de dame van het VU me vraagt of ik eigenlijk ‘hij’ of  ‘zij’ zeg tegen onze zoon. Ik leg uit dat wij open staan voor wat Skylar wil, en dat we thuis nog zowel ‘hij’ en ‘broertje’  en ‘zoon’ zeggen, maar ook zoveel mogelijk genderneutrale woorden gebruiken of zijn naam. Ook vertel ik dat we hierin hem volgen en dat als hij zich als meisje blijft willen presenteren dat we dit mogelijk in de toekomst aanpassen. Aan de andere kant van de telefoon wordt het even stil. ‘Tja.. Wij zijn daar eigenlijk niet zo voor..’ begint de dokter. Dit was iets waar ik al een beetje bang voor was, en iets waar ik helemaal geen zin in heb om over de telefoon te bespreken. Het VU heeft bepaalde ideen over gender en zijn expressie waar ik het niet helemaal mee eens ben. Ik schreef er hier al iets over. Maar het is een debat voor een ander moment, en ook vooral een face to face moment. Als ik uitleg dat wij niet zo’n voorstander zijn van hun methode, dat we ons zorgvuldig hebben verdiept en echt wel nadenken over onze keuze lijkt de dokter daar vrede mee te hebben. Tot zover lijken de facebook berichten die waarschuwden voor de strikte aanpak van de genderpoli in onze hoofdstad allemaal mee te vallen. (Al kan mijn stelligheid ook geholpen hebben. Ik kan bij tijden heel overtuigend overkomen.) Daarbij, het is niet alsof je als ouder van een genderkind wat te kiezen hebt. Woon je in het westen des lands, dan moet je naar de genderpoli van het VUmc, sterker nog, woon je ergens anders en wil je medische interventie zoals bijvoorbeeld operaties, dan moet je sowieso naar het VU, omdat er niemand anders is die dat doet in Nederland.

Weet ik nu alles?

‘Heeft u nog vragen?’

Natuurlijk, ik heb nog honderd duizend vragen. Zo wil ik weten of Skylar later in transistie gaat gaan. Of ik dan een dochter heb, en hoe ik dat dan vind, en hoe alle familieleden daarop reageren. Ik wil weten of hij gepest wordt op de middelbare, of ik later nog oma wordt , of mijn kind een onbezorgde puberteit heeft. Of de school moeilijk gaat doen over douchen in dezelfde kleedkamers als leerlingen met een vagina en of hij later bioloog wordt, of automonteur of misschien toch zeemeermin. Maar geen van die vragen zijn voor nu beantwoordbaar door de genderpoli van het VUmc. Dus hangen we op.

Tijd om mijn, hopelijk inmiddels opgedroogde, kinderen te gaan knuffelen.

 

*) Zo stond voor de jaren 70 homosexualiteit als stoornis in de DSM, en is dat er uit verwijderd. Je moet het zien als een grote groep psychiaters die wereldwijd met elkaar afspraken maken hoe bepaalde ziekten (depressive, ADHD, en dus ook genderdysforie) eruit zien en wat hun kenmerken zijn. Die zetten ze dan in dat boek.