Vorige week schreef  ik over de genderkeuzes en wat ik daar van vond. Ik legde bloot dat ik altijd en eeuwig zeker wil zijn dat de weg die ik voor mijn kinderen uitkies de goede is, en dat ik me af en toe goed zorgen kan maken of we wel de juiste kant op voeren met ons bootje. Ik vertelde dat Sky graag Skylanne wilde heten en dat wij daar langzaam aan steeds meer aan  begonnen te wennen. Dat ‘zij’ zeggen nog een beetje vreemd voelde, maar dat we steeds meer overtuigd waren van de juistheid van de weg, en zelfs een motor aan de kano hebben gemonteerd om Sky haar bootje bij te houden. Maar waar ik het helemaal niet over heb gehad is dat we eigenlijk iemand een beetje vergeten. Iemand die denk ik vaak vergeten wordt als er in het gezin zaken aan de hand zijn met één van de kinderen: Het Brusje.*)
Ons vergeten kind

In ons geval gaat het dan vooral over Finnley. Grote zus Lyka woont ergens anders, zit druk in haar studie en zorgt er bovendien prima voor dat, als zij al iets te kort komt, dat luid en duidelijk aan te geven aan de volwassenen in huis. Ik was onze middelste zelfs zo hard aan het vergeten in onze gender discussie dat Lyka mij moest helpen herinneren. ‘Wat vindt Finn er eigenlijk van?’ vroeg mijn volwassen dochter op een avond aan de keukentafel. ‘Waarvan?’, zei ik, terwijl ik probeerde wat restjes lasagne met verlatingsangst te bewegen de ovenschaal te verlaten onder een gloeiendhete waterstraal. ‘Van Sky. En van Zij en Zusje enzo. Hebben jullie al wel eens met hem gepraat over wat het met hém doet?’ Erm.. Nou.. Nu je het zegt.. Niet echt..

Had ik het ooit echt gevraagd?

Natuurlijk had ik ooit wel een keertje iets gezegd. Toch? Dat zou  toch wel? Vast wel. Ik ben helemaal niet tegen dat soort gesprekken, sterker nog, ik ben oprecht van mening dat alles bespreekbaar moet zijn. Ieder zijn gevoel heeft bestaansrecht en meer van dat al. Maar, nu je het zo zegt, ik kan hier niet echt de vinger op leggen.. Ik wist nog dat ik ooit een keer aan Finn gevraagd had wat hij ervan vond als hij op een dag een zusje zou hebben in plaats van een broertje. Mogelijk was dat op de fiets of in de auto of op een andere handige plek waar dit soort gesprekken nog al eens schijnen plaats te vinden. Ik heb nu eenmaal de neiging om zaken aan te pakken als ze in me op komen.

Mijn zoon had toen gezegd dat hij het niet zo leuk vond, stond me bij. Maar daarna had ik geantwoord dat er toch verder niets aan Sky zou veranderen, dat we hem alleen anders zouden gaan noemen, en toen was het klaar. Tenminste, zo leek het. Daarna heb ik er eigenlijk niet verder over nagedacht. De grote broer leek er niet zo heel veel moeite mee  te hebben. Of daar in ieder geval niet heel veel over te klagen. Maar staat dat gelijk aan er geen moeite mee hebben? Misschien moest ik maar een handiger moment zoeken en het eens uitvragen.

Tijd voor een goed gesprek

Moet je dat allemaal wel doen? Is dat niet vooral een hoop gedoe, en went het niet vanzelf? Zijn kinderen niet te jong om ze te betrekken bij de beslissingen van volwassenen en gaan we nu niet allerlei volwassen gevoelens op ze projecteren? Is zo’n niet allemaal een soort psychologisch soort lulkoek en vinden kinderen daar überhaupt wel iets van? Nou, ik denk dus van wel. Kinderen zijn namelijk net mensen. En mensen, die vinden dingen van dingen. Zeker als dat soort dingen plaatsvinden in hun veilige eigen gezin. Nu zeg ik niet dat je elk brusje van een kind met  een gebruiksaanwijzing meteen zelf ook naar een psycholoog moet sturen, maar ik denk wel dat het nuttig is als we naar dat kind luisteren, het de ruimte geven om ook zelf eens te vertellen wat het van de zaken vind en hoe het zijn of haar leven beïnvloedt. Iets wat ik om eerlijk te zijn dus nog helemaal niet had gedaan. In mijn eigen verdediging, we waren zo hard aan het peddelen om Skylanne’s raft bij te houden dat stilstaan en tijd maken om te praten met Finnley niet echt heel hoog op ons prioriteitenlijstje stond. Maar nu werd het tijd. Er deed zich een moment voor waarop we niet op een vervoermiddel met wielen zaten en zowaar tijd voor elkaar hadden samen op de bank.

‘Sweetie? Wat vindt jíj er eigenlijk van dat je broertje een zusje wordt en Skylanne gaat heten?’ viel ik maar met de deur in huis. Finn’s gezicht betrok. ‘Eigenlijk helemaal niet leuk’ zei hij. ‘Oh. vertel.’ ‘Nou, ik vond hem leuker als broertje. We spelen helemaal niet meer zoveel samen’ , vertelde Finnley. Zo zie je maar dat niet alles is wat het lijkt. Ik dacht hier namelijk heel anders over. Mijn kinders spelen namelijk best heel veel samen, sterker nog, Sky wil als het even kan alleen maar met haar grote broer spelen, tot extreem ongenoegen van die broer in kwestie, die het wel prima vind met die duckies op de grond. Maar Finn zag dat duidelijk anders. ‘Soms word hij boos als ik zijn naam verkeerd zeg.’, zei hij verongelijkt. Het lijkt alsof hij vooral even wil spuien wat er naar is aan een genderzusje hebben. Ik doe mijn best om begripvol te zijn, maar haast me wel om te zeggen dat er toch eigenlijk niet zoveel veranderd. Want is hij een andere Finnley als hij een roze broek en glittershirt aantrekt naar school? Lacht hij dan om andere grapjes, of heeft hij andere vriendjes? Wie je bent zit vanbinnen, en niet in je naam of of je een jongetje of meisje bent. Ineens realiseer ik me weer dat dit moment juist was om hém de gelegenheid te geven te zeggen wat hij er van vindt, en niet voor mij om te vertellen dat zijn gevoel eigenlijk niet helemaal klopt. Ik hoop maar dat ik in mijn haast om uit te leggen dat het allemaal wel meevalt en dat zijn brusje echt nog wel dezelfde blijft nog wel een beetje stil heb gestaan bij zijn gevoel.

Wat helpt het brusje?

Wat zou er kunnen helpen dat jij je beter voelt, vraag ik. ‘Dat hij gewoon Skylar blijft heten’. Ik snap mijn zoon op dit punt en helemaal wel en helemaal niet. Ik snap wat hij wil, hij wil dat alles hetzelfde blijft. Finn wil geen potentieel nieuw kind in huis, met een nieuwe naam en potentieel nieuwe gewoonten. Voor hem was het prima zoals het was, en waarom moet dat dan toch ineens anders? Ik voel in zijn weerzin voor de naam, de angst voor het onbekende, de drang naar veiligheid en duidelijkheid die ik ook altijd zo graag wil.
Tegelijkertijd wil ik zo graag dat hij begrijpt dat het maar een naam is. Van Hij naar Zij is maar één lettertje verschil, en Skylanne wordt er totaal geen ander mens van. Er zal nog steeds ruzie komen om wie er mag beginnen met monopoly, wie de roze beker mag bij het ontbijt wie er vandaag in het grote bed aan de kant van mama mag knuffelen.

‘Zou het helpen als we Sky vragen er niet boos over te worden**)? Dat we uitleggen dat het tijd kost om aan een nieuwe naam te wennen?’ We spraken af dat ik af en toe aan Finn ga vragen hoe het met hem gaat en hoe hij zich erbij voelt, zodat hij dan de ruimte heeft om daar wat over te zeggen als hij dat wil, dat leek hij fijn te vinden. Ik heb uitgelegd dat het niet raar is dat hij zich zo voelt. Het is oké om dit te voelen, en om moeite te hebben met jarenlang een broertje hebben wat dan ineens een zusje is. Andere brusjes van genderkinderen hebben deze gevoelens ook ***)

Luisteren naar je kind blijkt zo moeilijk niet

Overigens, zo’n gesprek, Dat moet je niet heel dramatisch zien hoor trouwens, dit hele gesprek heeft ons misschien acht minuten gekost. Dan heb ik de losse opmerkingen tussendoor als ‘Mama, wist je dat Eggwars echt heel gaaf is? Wanneer is papa thuis, dan kunnen we dat samen doen op de laptop’ en zaken als ‘Hebben we vanmiddag nog tijd om samen monopoly te spelen?’ (Echt, ik kan me voorstellen dat er soms ****) ruzie over komt. Zelfs ik kan af en toe horendol worden van Finnleys voorkeur om steeds maar weer hetzelfde bordspel te spelen.) Eigenlijk was het achteraf bekeken nogal bijzonder dat ik er nog niet eerder tijd voor had genomen, want zoveel tijd kost dat luisteren naar je kinderen eigenlijk helemaal niet…

*) Sibling is het Engelse woord voor broertje of zusje. Wij hebben dat woord eigenlijk niet, tenzij je ‘broertjes en zusjes’ als woord telt. Soms wordt het woord brusje hiervoor gebruikt, en alhoewel ik vind dat het er verschrikkelijk uitziet, het is in deze wel het meest handige woord.

**) In realiteit is het boos worden misschien één keertje gebeurd. De meeste tijd lijkt Sky het ‘broertje’ en ‘hij/zij’ niet echt te horen, waarschijnlijk omdat ze zo druk is met in bomen klimmen of koppeltje duikelen om er aandacht aan te schenken. Maar op Finnley heeft het indruk gemaakt, en daar gaat het in deze om.

*) ***) Tenminste, dat neem ik aan. Daar heb ik feitelijk geen idee van, want dat heb ik ze niet gevraagd. Ik heb een poging gedaan tot googelen, maar daar kwam niet heel veel uit. Er is lijkt wederom een chronisch gebrek aan boeken en ander materiaal te zijn als het op de ervaringen van brusjes aan komt.

****) Soms is een heel ruim begrip in deze. Ik denk dat het toch minstens wel twee keer per spelronde voorkomt dat Sky en Finn géén ruzie maken over de regels, het te gebruiken poppetje, of de af te rekenen hoeveelheid geld. Ooit gaat bij ze inzinken dat spelletjes zijn om samen te spelen, en niet om te winnen, of minstens te eindigen met een enorme hoeveelheid geld of punten.