Het was Rotterdan Pride van de week. De van Delftjes hadden van te voren hun zinnen weer gezet op de Canal Pride in Utrecht, die ons vorig jaar enorm was bevallen, maar toen gooide een zeker virusje wat roet in de plannen. Ik was om eerlijk te zijn alweer helemaal voorbij de hele Pride gevoelens, toen ik door iemand werd gewezen op een aantal aktiviteiten in de dierentuin vlakbij, waar Sky’s favoriete otter woont. Er zou een rondleiding komen langs de enorme diversiteit in genders en sexualiteiten in Diergaarde Blijdorp en een college over homoseksualiteit in het dierenrijk.

Seksuele diversiteit is natuurlijk

Een rondleiding waarin we zouden wandelen langs dieren in al hun soorten en maten, geslachten en genders en meer zouden leren over dieren die van geslacht vernderen (Vast de clownvis!), homoseksuele koppels en dieren die van alle genders thuis zijn. Dat leek me wel wat. Ik had al eerder wat gefilosofeert of dieren ook transgender konden zijn en nu bleek dat mogelijk nog waar te zijn ook!

Helaas hoorde ik een week van te voren dat de rondleiding werd afgezegd. Wie weet komt hij later in het jaar nog, maar voor nu moest ik het doen met zef langs de dieren wandelen en de bordjes lezen en het college van bioloog Dennis Vink. Daar zou uitgelegd worden dat sexuele diversiteit in het dierenrijk niet alleen heel naturlijk, maar ook heel belangrijk is. En hoe homoseksualiteitbij mens en dier te verklaren zou kunnen zijn vanuit de evolutie.

De regenboogroute

Door de dierentuin waren in het kader van pride regenboog bordjes opgehangen bij verschillende deren. Er was een plattegrond gemaakt waarom de dieren goed te zijn waren. Wat ik mogelijk een beetje jammer vond is dat, hoewel de bordjes zelf heel zichtbaar waren, het niet heel duidelijk werd voor de andere bezoekers waarom die bordjes er hingen of dat er regenboog gekleurde diertjes op de kaart stonden. Verder waren de bordjes zelf heel duidelijk, en er was op kaart een mooie route langs getekent zodat je ze corona proof allemaal kon lopen.

Zo heb ik bijvoorbeeld geleerd dat een beetje bizon man het prima gezellig heeft met andere bizon mannen. Dat hyena vrouwtjes een pseudopenis bezitten, komodovaranen een asexsuele moeder hebben en pinguin homostellen regelmatig samen kuikens grootbrengen. *)

Dieren kijken

Het was een prachtige zonovergoten zondag, en heerlijk langs de dieren wandelen onderweg naar het zaaltje in het oceanium waar het college zou worden gegeven was absoluut geen straf. Ik kon een van de serval kattenkinders op de foto krijgen, vond een bijzonder schattig rollende vicuña **), spiekte even bij de nieuwe poolvos en slaagde er zelf in om otterpuber Jacco op film te krijgen om aan Sky te laten zien.

Eenmaal in het EAUditorium bleken de coronaproof opgestelde lading stoeltjes allemaal kaartjes te bevatten. Eentje met iets lang roze kronkeligs, en eentje met een vreemd soort wiebelsnuit. Het feit dat ze een rode en een groene stip hadden deed mij vermoeden dat we iets van een quiz tegemoet gingen. De zaal druppelde vrij snel vol, en er bleven maar enkele stoelen onbezet.

Even en passant, ben ik de enige die op zo’n plek dan stiekem om zich heen gaat kijken of ik kan zien waarom mensen hier zijn? Zijn dit toehoorders vanuit professioneel oogpunt, of abonnementhouders net als ik die gewoon nieuwschierig zijn naar dit onderwerp? Of zijn het non-heterosexuelen die zich afvragen hoe dat in het dierenrijk toch zit? Het doet er dus feitelijk helemaal niets toe, hè, maar toch ga ik me bij bij elk binnenkomend vrouwenpaar afvragen of ze toevallig een stelletje zijn..

College over homoseksualiteit in het dierenrijk

Het college was opgedeeld in twee onderdelen. Deel één was een soort quiz, waar we meer zouden horen over dieren die het ook wel leuk vinden met vriendjes van hetzelfde geslacht. In het tweede deel zou hij opzoek gaan naar de oorsprong van homoseksueel gedrag.

De bioloog begon met te vertellen dat er een verschil is tussen homoseksualiteit en homoseksueel gedrag. Homoseksualiateit is in deze het exclusief homoseksueel zijn, dus altijd gaan voor een partner van het eigen geslacht, ook als er dieren van een ander geslacht voor je een geil paringsdansje doen.  Dit schijnt in het dierenrijk niet heel veel voor te komen. Homoseksueel gedrag is daarentegen iets wat bijzonder vaak wordt gezien. Tot nu toe zijn er al 1500 diersoorten gezien die in meerdere of mindere maten paren met hun soortgenoten van het eigen geslacht. ***)

Vaak is homogedrag tijdelijk, bijvoorbeeld alleen in een bepaald seizoen, of vooral te zien bij oude of juist jonge dieren. Wel is het iets wat al heel lang wordt waargenomen. Zo zag bijvoorbeeld Aristoteles 2300 jaar geleden al homoseksuele paringen bij eenden en had hij al het idee dat hyena vrouwtjes mogelijk een pseudopenis hebben.  Ineens werden de plaatjes op de kaarten duidelijk, want dat bleken dus de voortplantingsonderdelen van de eend en het hyenavrouwtje te zijn!

Papa penguins met ei

In de quiz kregen we vragen voor de kiezen als “Waarom paren mannelijke meelkevers vaak met elkaar?” en “Wat maakt het bij vogelkoppels zoveel makkelijker voor homomannen koppels om een jong groot te brengen?” Zo kwamen we erachter dat de kevers het samen doen omdat er dan sperma achterblijft, wat dat andere mannetje dan onwetend bij een vrouwtje kan brengen. Nakomelingen zonder veel moeite te doen dus.

Ook blijken vogels in verhouding vaak koppels met twee mannen te vormen. Penguins vormen heel vaak mannenkoppels, Flamingo’s vormen soms zelfs trio’s of quartetten, en blijven als groep bij elkaar, en sommige struisvogel mannen zijn zo exclusief homoseksueel dat ze de paringsdans alleen voor andere mannen uitvoeren en alle vrouwtjes gewoon links laten liggen. Waarom is dat nou handig dan? Nou, mannetjes zijn nogal eens groter en sterker, en een jong van twee mannen zou dus zomaar eens groter en sterker kunnen zijn dat een jong van een vrouw en een man. Vogels hebben immers geen borstvoeding nodig, dus dat (mogelijk gejatte) ei doet het dan vervolgens prima bij twee papa’s .

Powervrouwen bij de makaken

Van de wat grotere dieren halen de bisons vooral seksuele bevrediging bij elkaar, gebruiken mannetjes olifanten elkaar als oefenmaatje en blijken walrussen seizoenshetero te zijn. Dolfijnen hebben net als wij lesbiennes en homomannen en wist u dat schapen ook bijzonder exclusief homoseksueel kunnen zijn?

Van de apensoorten kent u mogelijk de bonobo, de aap die seks gebruikt voor vanalles, en waarvan ik wel verwacht had dat er vast ook wel homoseksuele paringen bij zou zitten. Maar ook de gorilla’s kennen mannenseks. Daar hebben de groepen met meer homoseksuele mannen meer samenhang en minder agressie. De Japanse makaak heeft juist powervrouwen, die de mannen echt hun best laten doen voor elke vorm van paren, en waar juist de lesbische interacties de norm zijn. Er blijken veel en veel meer dieren homo dan ik dacht.

Maar de voortplanting dan?

Maar is dat niet vet onhandig? Want hoe zit het dan met die genen doorgeven en kindjes maken en meer van dat al? Er zijn een aantal theorieën die dat mogelijk verklaren. Zo woonde de vroege mens in stammen. Maar van al dat paren met alleen je eigen familie krijg je maar misvormde kindjes. Het zou dus best eens heel nuttig kunnen zijn als we lebische vrouwen krijgen, die zo opzoek gaan naar andere stammen, en daar via de vrouwenliefde binnen kunnen komen.

Of wie weet komt het wel meer door seksueel antagonisme (een soort ‘elk nadeel heb z’n voordeel’ dingetje, want zussen van homo’s krijgen vaak meer eigen kinderen), of juist iets wat ‘kin selectie’ heet en er kort op neerkomt dat een suikeroom best wel goed kan zijn voor de overlevingskansen van de neefjes.

Homo’s zijn geliefd

Wat heel veel naar voren komt in het dierenrijk is ook dat homo’s in je groep hebben heel goed is voor je sociale relaties in je groep.  Diersoorten die veel man-man paringen zien hebben veel  minder agressie in de groep. Als er alleen gepaard kan worden voor babies in de lente dan kan ik me zo voorstellen dat de dieren in de tussentijd ook ergens anders wat seksuele bevredeiging willen zoeken.

Feitelijk is een beetje homostel dus eigenlijk heel geliefd in het dierenrijk. Sterker nog, er zijn helemaal geen voorbeelden bekend van andere dieren (vrouwtjes of mannetjes) die dat gevrij tussen gelijke seksen maar niets vonden. Wat is er dan in hemelsnaam met óns gebeurd dat wij dat als zo afkeurend zijn gaan zien?

Bisekualiteit is de norm

Sterker nog, het lijkt in het dierenrijk de normaalste zaak van de wereld om juist biseksueel te zijn. Omdat veel dieren maar tijdelijk homoseksueel zijn en daarnaast ook nog met het andere geslacht paren om op die manier voor nageslacht te zorgen, zijn dus eigenlijk de meeste dieren net als ik gewoon bi. Raar dus dat wij mensen nogal de neiging hebben om biseksualiteit als iets heel lastigs te zien. Het zal wel iets te maken hebben met onze hokjes geest denk ik. ****)

Hoe dan ook, het was een bijzonder interessant college. Niets blijkt minder natuurlijk dan een homo, en dat is eigenlijk hardstikke (bio)logisch.

*) Wil je graag alle bordjes lezen? Zelf de quiz vragen doornemen? Ga dan of zelf naar Blijdorp (wat ik zou aanraden) of kijk anders hier, waar ik ze dier voor dier voor je heb samengevat.

**) Een soort llama

***) Goh, 1500 soorten, dat zijn er een hoop, maar er zijn dus 7 miljoen diersoorten. Als we alleen de gewervelde dieren tellen dan komen we ook al op zo’n 50.000 onderdelen. Nou, het bleek dus dat men vroeger dat homogedrag maar niets vond en dus heel, euh.. bijzonder telde. Zo was elke vluchtige aanraking van de vrouwtjes olifant in de vaaglijke buurt van de achterkant van de mannetjes olifant in de boeken “seks” en een penetratie van de ene mannetjes giraf met de andere een “begroeting”.

****) Of iets met religie. Of alletwee. Of nog vanalles anders, maar dat is mogelijk een onderwerp om nu niet nog eens tweeduizend woorden aan te wijden.