‘Mama, ik wil geen meisje meer worden, ik word een jongen. Ik moet op voetbal en turnen en dan ga ik mijn haar heel kort knippen.’

Sky kwam naar me toe gerend op een zaterdagochtend aan het eind van een verjaardagsfeestje bij een vriendje.

‘Oké lieverd, erm.. Hoe was het feestje?’ ‘Leuk! We hebben maskers gemaakt en gespeeld en Angry Birds geschoten en chips gegeten én taart én snoepjes en ik heb ook nog een zakje gekregen om mee naar huis te nemen!’ We lopen samen naar de auto en ik gesp mijn stuiterende vijfjarige vast in zijn stoeltje terwijl hij ondertussen alvast probeert de snoepjes open te maken uit het uitdeelzakje. ‘Hey schat, hoe zit het nu met dat turnen en dat voetballen?’ ‘Nou, dat zeggen Jantje en Pietje, dat ik op voetbal en turnen moet. Als ik een jongetje word dan gaan ze vriendjes met me zijn. Dus ga ik mijn haar kort knippen, met streepjes erin, net als Jantje.’

Dit is zo’n moment waarop ik even niet weet wat ik moet zeggen.

Er moet gezegd, vriendjes is een ingewikkeld onderwerp momenteel. Skylar wil het liefst met iedereen vrienden zijn, en gaat soms vrij ver om dat te bewerkstelligen. Bij vlagen zó ver, dat de vriendjes die hij al had er een beetje horendol van worden. Hij heeft de positie van clown van de klas en verdedigd die met verve. Als je iemand zoekt om gekke bekken naar je te trekken vanaf de gang, of om je aan het lachen te maken door ondersteboven hangend je tenen te kietelen, Sky is your man. Dat niet iedereen het altijd grappig vind als je een nepscheet laat naast iemands oor terwijl de ander nu net die moeilijke puzzel aan het maken was, daar moet nog wat aan gewerkt worden. Er zijn kinderen die soms gewoon rustig willen zitten, iets wat mijn zoon dan met onbegrijpelijke ogen aanziet. Waarom zou je stil willen zitten als je ook met je vriendinnen kunt kletsen?

Jantje is zo’n jongetje, rustig en stil, die niets moet hebben van Sky zijn tomeloze energie om alles te proberen. Pietje en hij zijn samen met Klaasje de voetbal knullen van de klas. Gedreven, competitief, sterk met de bal en alledrie vol motivatie om bovenop de apenrots die 1/2C heet te eindigen als alpha man van het hele spul. Met Klaasje heeft mijn zoon een goed contact (Zijn moeder ken ik al een tijdje, en we onderhouden al sinds jaar en dag samen onze theeverslaving. Een van de bijwerkingen was dat onze zonen elkaar aardig begonnen te vinden), maar verder speelt hij eigenlijk alleen op school op het plein met deze mannen. Nu zijn kleuters een bijzonder soort wezens. Ze hebben weinig besef van tijd en toekomst en het idee dat je dat vriendje wat je gemaakt hebt in de speeltuin aan de andere kant van de stad hierna misschien wel nooit meer gaat zien komt niet echt in ze op. Het idee dat Jantje en Pietje géén vriendjes wilden zijn was voor Sky dan ook echt en pijnlijk. Hij voelde zich afgewezen. Ondanks het feit dat ze eigenlijk niet eens echt vriendjes waren.

Na enig twijfelen ben ik teruggelopen om het te bespreken met de ouders van het feestvarken. Hen was niets opgevallen, het was een gezellig partijtje geweest. Eenmaal thuis ben ik in de telefoon geklommen om de ouders van Jantje en Pietje om wat meer helderheid te vragen. Proberen een duidelijke beschrijving uit een vijfjarige te krijgen is net zoiets als proberen om een kerstlichtjesnoer uit de knoop te halen, een hoop werk en je weet nooit of je uiteindelijk niet een hele bups lampjes gesloopt hebt. We kwamen na wat heen een weer bellen tot de conclusie dat het onduidelijk is of de mannen echt de bedoeling hebben gehad om iets naars te zeggen. Mogelijk is er in algemene trant iets gezegd over jongen-zijn en voetbal. Wat wel duidelijk is is geworden is dat Skylar het hoog heeft opgenomen.

Thuis vroeg hij wanneer we een afspraak met de kapper ging maken, op welke dag hij bij turnen kon komen kijken en of hij al zijn jurken in de prullenbak mocht gooien. Laten we even voorop stellen: als mijn zoon geen rokken meer aan wil, dan is dat prima natuurlijk. Hij mag zijn wie hij is, met broek of zonder, met spiderman pak of glitterjurk. Maar nu gingen mijn nekharen toch wel een beetje overeind staan. Sky wilde dit niet omdat híj dat fijn vond, maar om een ander te plezieren. Nu ja, hij is pas vijf. Wie weet trok dit wel gewoon over. Ik gaf het politiek correcte antwoord wat moeders geven als ze van lastige vragen afwillen (‘Als je dit over een tijdje nog wil dan zullen we eens kijken, maar vandaag is een beetje te vroeg’) en we wachtten de maandag af.  Op de eerste schooldag van de week wierp hij een blik in zijn la met kleren en begon driftig te graven naar een broek. Helemaal onderin vond hij er zowaar eentje.*) ‘Wanneer mag ik naar de kapper?’ was het eerste wat hij vroeg toen we beneden aan het ontbijt zaten. Tot zover het overwaaien.

Het was zaak dat ik even probeerde uit te vinden hoe ver dit gevoel eigenlijk ging. ‘Sweetie, je bent bijna jarig, en nu staat er bovenaan je verlanglijstje dat je gaatjes in je oren en een roze prinsessenverkleedjurk wilt. Wil je nu wat anders op dat lijstje zetten?’ Zijn gezicht betrok. Dat was niet de bedoeling geloof ik. ‘Ik wil nog wel gaatjes! En glitters en de roze jurk. En de zeemeerminnenstaart als ik mijn diploma haal. Maar niet meer de jurken en de rokken.’  Oké. Misschien moest ik het anders aanpakken. Normaal probeer ik de woorden ‘jongensdingen’ en ‘meidenspullen’ te vermijden, juist omdat ik vind dat iedereen alles moet kunnen kiezen. Maar in deze was het misschien duidelijker als ik het wel uitsprak. Zachtjes zei ik: ‘Wil je jongenskleren aan vanwege Jantje en Pietje?’ ‘Ja..’ Hij keek naar de grond. ‘Want ik wil dat ze mijn vrienden zijn.’ Ik probeerde hem uit te leggen dat je bent wie je bent en dat je dat voor niemand hoeft te veranderen. Dat een broek aan doen niet betekent dat Jantje hem ineens aardiger zou gaan vinden, of vaker met hem zou spelen. ‘Wél! Dat heeft hij gezegd!’ ‘Weet je, als je wilt kan je in jongenskleding naar school en dan doe je je rokken gewoon thuis aan. Is dat wat?’ ‘Ja!! Dan ben ik een jongetje op school en een meisje thuis!’

Dit zijn van die momenten dat je je kind zijn eigen weg moet laten bewandelen. Zo’n situatie waarin niets wat jij zegt nog wat uitmaakt en hij dingen zelf moet gaan ervaren. Ik, als oudere en ietwat wijzere volwassene weet dat er (naar alle waarschijnlijkheid) niets gaat veranderen in de relatie tussen Jantje en Sky. De eerste houdt van voetbal en rustig met de lego spelen, de tweede van wild dansen en knutselen met glitterkralen. Ze zijn elkaars tegenpolen. Het dragen van een broek en het knippen van je haar veranderd daar niets aan. Maar dit is nu wat híj wil, en als ik iets geleerd heb de afgelopen tijd is dat mijn zoon zelf moet kunnen kiezen wat hij aan heeft. Dus hoppekee, broek aan, en zelf maar ervaren of het iets uitmaakt.

Toch, stiekem zat ik er toch mee. Ik zat er zelfs zo mee dat ik niet eens duidelijk kreeg wat het nu precies was waar ik zo mee zat. Was het dat ik me naar voelde omdat mijn kind nu niet zichzelf kon zijn? Het gevoel dat hij met veranderen voor een ander in een keurslijf ging passen en dat ik me afvroeg of hij daar niet heel ongelukkig van zou gaan worden? De artikels over depressies en zelfmoordcijfers onder transgenders zwierven door mijn gedachten. Moesten we hem motiveren om zich toch in een jurk te hullen om dit te voorkomen? Hoe konden we hem het gevoel geven dat hij mocht zijn wie hij was zonder dat we afbreuk deden aan zijn angsten om niet bij de groep te horen? Zou hij door zich als jongen te kleden zichzelf verstoppen? Of was dit een natuurlijk proces wat veel jonge genderkinderen doormaken? Ik maalde en dacht wat af. Een deel van mij vroeg zich af wat dit voor mij zou betekenen. Wat als hij voortaan als jongetje door het leven wilde? Moesten we nu alle kleren weg doen? Stoppen met dansles? Konden we de verjaardagscadeaus nog ruilen? Ik merkte dat ik vooral heel praktisch ging denken. Al eerder heb ik ergens gezegd dat ik graag weet waar ik aan toe ben, en dat goldt hier eigenlijk net zo goed. Prima als hij voortaan met een superhelden shirt naar school gaat, maar graag dat wel even van te voren aangeven zodat ik weet wat ik moet klaarleggen. Na wat nachten malen en spuien tegen mensen om mee heen viel er een kwartje. Onderaan dat wat egoistische, praktische gedenk lag de gedachte: ‘Wat als Sky ineens een heel ander kind wordt?’ Om de een of andere reden was ik bang dat mijn zoon zich ineens heel anders zou gaan gedragen en ik hem dan niet meer zou herkennen.

Toen ik dat eenmaal door had voelde ik me meteen een stuk beter. Want ergens weet ik rationeel best wel dat kinderen niet ineens hele andere mensen worden. Skylar gaat niet ineens hele andere dingen leuk vinden, of andere grapjes maken, of heel rustig en lief lezen in plaats van als roze ninja door het

huis heen te rennen. Dat zit in zijn karakter. Of hij daarbij nu een roze tutu aan heeft of een legerbroek, dat maakt eigenlijk niet zoveel uit.

‘Mama, wil je dit boek voorlezen? Want het gaat over anders zijn, en het gaat ook een beetje over mij.’ Sky kroop na school op de bank met Het lammetje dat een varkentje is ‘Ja, dat klopt wel een beetje. Wist je dat je als je dat wilt ook een lammetje én een varkentje kunt zijn? Er zijn ook mensen die zich soms een meisje en soms een jongen voelen. Als je wilt, heb ik er zelfs een filmpje  over.’ Dat wilde hij wel, maar eerst het boek. Terwijl hij wegkroop op mijn schoot las ik over een transgender lam in een modderpoel vol varkens.

Misschien is het een fase. Is hij na de vakantie alles vergeten en hangt hij in dan in de zon volop ondersteboven aan de rekstok in zijn jurk. Als het zo blijft is het ook oké. Finnley heeft tenslotte ook nog zaken die hij thuis wel durft maar op school (nog) niet. Zoals de mooie rode lippenstift die zijn zus zorgvuldig op zijn verzoek had aangebracht, en de gave roze jurk die mee moest naar oma omdat die al de hele week niet was aangeweest. We zien wel waar het schip uitkomt. Voorlopig varen we nog volop op een zonovergoten zee en navigeren we waar we kunnen om de stormen heen. Soms moet je er dwars doorheen, maar meestal komen we daarna bij een heerlijke zandstrandje uit.

 

*)Broeken zijn voor ándere kinderen. In het afgelopen jaar is Sky’s stapel broeken steeds kleiner geworden. Soms vroeg ik nog plichtmatig of hij een broek aan wilde of een jurk maar dan werden er ogen naar boven gerold en werd ik meewarzig aangekeken met een blik alsof ik het allemaal niet snapte. Broeken had je aan als je naar de scouting ging, en verder niet. Toen we de winter ingingen en nieuwe kleren nodig hadden heb ik niet eens meer broeken aangeschaft. Wat wel inhield dat ze nu hij ze wel wilde met wat moeite gezocht moesten worden.