We zijn inmiddels een tijdje onderweg in transgenderland. Ergens na de zomer besloten wij  dat mijn zoon een dochter mocht gaan worden. Er kwam een gesprek op school om ook daar als meisje door het leven te kunnen, we gingen het gesprek aan met de scouting en met tante To en oom Piet  en voor het grootste deel was de sociale transitie nu compleet. Maar zijn we ook gewend aan het hebben van een dochter? Wat is er eigenlijk gebeurd met de zoon? Laten we daar eens over nadenken.

Alles went

Na de zomer, toen we onze eerste stapjes zetten in transitieland , bleek dat het hebben van een dochter en daar dan níet Lyka mee bedoelen nog bestwel een stap was om te nemen. Jurre had het makkelijker dan ik, en zei: ‘We hebben gewikt en gewogen, en we doen dit, dus doen we dit.’ En dat was dan dat. Ikzelf merkte veel meer weerstand, het voelde gewoon raar om ‘mijn dochter’ te zeggen. Dat we het in het begin buitenshuis nog over ‘hij’ en ‘Skylar’ hadden hielp niet mee bij het verminderen van het rare gevoel.
Maar, zoals dat vaker gaat, want tijd heelt alle wonden, en mettertijd went alles, en dus ook dit. We zijn inmiddels aanbeland in een nieuw jaar, het is bijna lente, en het is momenteel bijna raarder om het nog over ‘mijn zoon’ te hebben dan dat het ‘dochter’ vreemd voelde in de zomer vorig jaar. Wij zijn ouders van twee dochters en een zoon, Finnley heeft het over ‘zijn zusje’ als hij Sky bedoeld en roept in de wandelgangen vrolijk ‘hij heeft Mario en Bowser wel dubbel hoor! Met hem kan je wel ruilen!’

Voornaamwoorden in transitie

Wacht.. Hij? Hem? Ondanks Finn’s totale acceptatie van Skylanne als kleine zus merken we op dat hij het wel vaak over ‘hij’ en ‘hem’ heeft. Ook opa en oma zijn nog vaak van de mannelijke voornaamwoorden en zelfs Jurre vergist zich af en toe. Is dit teken van een onderliggend probleem? Een gebrek aan acceptatie? Diepgeworteld ongemak? Moeten we dit aanpakken? Of zou gewoon maar laten ook wel goed zijn, en hopen dat het vanzelf wel goed komt?

Hebben anderen dat ook?

Vooruitgang is een groot goed. We hebben dan misschien kinderen die niet van de ipad los te weken zijn, maar ook een hele wereld binnen handbereik. Binnen no time heb ik op een online lotgenotengroep een berichtje gepend naar andere ouders van genderkinderen. Vergissen zij zich ook wel eens? Het blijkt dat het leeft onder veel meer mensen. De verandering van naam zit er blijkbaar sneller in dan de voornaamwoorden. Natuurlijk kunnen er mensen zijn in de omgeving van het genderkind die het wél heel moeilijk kunnen hebben met de transitie, en om die reden mogelijk nog niet toe zijn aan andere voornaamwoorden, maar over het algemeen kan ik na zorgvuldig, degelijk, methodisch uitgevoerd onderzoek van de reacties op mijn postje concluderen dat er bij bijna iedereen wel iemand moeite had met de voornaamwoorden, en dat dat helemaal niets zei over de acceptatie van de transgender in kwestie.

Hoe verander je dat?

Mjn vraag was ook: moet je er iets aan doen? If so, wat dan? Eén ouder had met zijn tienerzoon afgesproken dat hij een duppie zou krijgen in een spaarpot elke keer dat er een verkeerde naam of zij gezegd zou worden. De eerste maand leverde dat al 25 euro op! Daarna zat het wel snel goed met de voornaamwoorden. Maar om Finn nu zakgeld te laten betalen… Hij doet het niet expres tenslotte, sterker nog, hij vindt zichzelf eerder een stom broertje omdat het hem nog niet lukt, en iets betalen zou dat negatieve gevoel alleen maar versterken. Consequent verbeteren dan? Veel ouders (en genderkinderen zelf, vooral als ze al wat ouder zijn) bleken het verbeteren van anderen een goede manier te vinden. Maar hoe doe je dat zonder de ander zich schuldig te laten voelen? Toen ik reageerde met ‘Zíj heeft Mario en Bowser. Je zús kan die wel ruilen, uit háar doos met koins.’ keek mijn zoon me vooral heel verdrietig aan. ‘Sorry mam… doe ik het alwéér fout…’

Rouwen om het kind dat je verloor

Overigens gaat het soms over heel iets anders dan zich gewoon niet bewust zijn van hun hij’s en zij’s. Sommige ouders zien het loslaten van het oude gender een beetje als het verliezen van hun kind.*) Stel dat je tien, twaalf, of twintig jaar een zoon hebt gehad en die wil nu verder als dochter door het leven. Hoe zit dat dan met de herinneringen aan je dochter? Zijn die nu onecht? Een vader schreef online dat hij de herinneringen aan zijn zoon een beetje levendig wilde houden, en daardoor wilde hij eigenlijk steeds ‘hij’ zeggen als het over het verleden ging. Praten over ‘zij’ en ‘haar’ als het over de eerste tien jaren van zijn transgenderdochter ging voelde alsof hij deed alsof de zoon nooit had bestaan.

Andere familie verbeteren

Toch willen we uiteindelijk het allemaal goed doen. Dit is wat ons kind wil, wat er nú goed is voor ons kind, en daar horen de voornaamwoorden ook bij. Hoe zorgen we dan dat die zo snel mogelijk een beetje inslijten? Anderen verbeteren bleek voor mij geen optie. Ik merkte dat ik er vooral geirriteerd van werd, en dat kwam de toon waarop ik dan verbeterde niet echt ten goede. Daarbij, wat ging ik dan doen bij Tante To en Oom Piet?  Daar heb ik nog helemaal niet durven verbeteren, uit angst dat de prille acceptatie van mijn genderkind onder druk komt te staan. Ik hoop eigenlijk maar gewoon dat ze vanzelf door krijgen dat ‘zij’ toch meer past en dat ‘de jongens komen logeren’ vanzelf wat slijt.

Gender Beans

Thuis hebben we het anders gedaan. Ik ben een grote zak met jelly beans wezen kopen (okay, misschien had de supermarkt in kwestie geen jelly beans, en werden het skittles en tikkels, die vaaglijk overeenkomsten vertonen met jelly beans, en min of meer van dezelfde grootte zijn, maar toch, het gaat om de intentie) en heb die in een plastic pot gedaan. Dat zijn de Gender Beans. Elke keer dat iemand per ongeluk ‘hij’ roept of Skylar zegt verhuisd er een snoepje van de grote pot naar de kleine. Die mijn kinders dan ’s avonds na het avondeten mogen opsmikkelen. Ook Finnley, juist ook hij. Maar wel in de verhouding 1/3 – 2/3 (Je kunt maar beter vroeg beginnen met het bijbrengen van basis begrippen in de wiskunde aan je kroost), want Sky is de benadeelde partij in deze.

Het effect van voornaamwoorden

Toch? Want dat misgenderen dat is allemaal heel vervelend en pijnlijk nietwaar? Nou.. Ik dénk van wel. Soms. Om eerlijk te zijn is Skylanne zelf daar niet heel duidelijk over, geneigd als ze is om alle gesprekken die vaaglijk over gender gaan te willen vermijden. Maar áls ze er iets over zegt dat is dat meestal dat ze het vervelend vindt. **) Dus ik neem min of meer aan dat dat zo is voor alle momenten. Of dan toch in ieder geval de momenten die haar bewust opvallen. (Wat alles lijkt uit te sluiten tijdens spel, of hard bezig zijn, of als er na de zin ‘Hé Skylar! Zullen we… ‘ iets leuks wordt voorgesteld.) Nu ja, eigenlijk vind ik het misgenderen gewoon zelf heel irritant, en kan het naar mijn idee vast geen kwaad als we dat middels leuke versnaperingen in Finnley’s hoofd weten te krijgen.
Ik moet alleen nog even zorgen dat er niet, vlak voor het toetje, nog even twee keer ‘Skylár!’ wordt geroepen om het aantal te verdelen Gender Beans naar een hoger niveau te krijgen…

 

*) Er is hier een heel mooi stuk over het verlies van je ‘oude’ kind. Soms kan je echt rouwen om het kind wat er niet meer is, geef jezelf daar ook echt de tijd voor!

**) Ze had een schooltas met ‘Skylar’ erop. Maar had zich daar eigenlijk nooit over uitgelaten. Wij hadden het eigenlijk nooit gevraagd. Hij was redelijk nieuw, en vrij duur tenslotte, dus zolang zij niet zeurde… (de strategie van veel ouders in een variatie aan onderwerpen, zo is mij in de laatste jaren opgevallen) Nadat het voor de vierde keer iemand anders opviel (de schooldirecteur dit keer) dat er nog een oude naam op de tas stond ben ik maar eens gaan polsen bij mijn dochter. Wat ze nu eigenlijk van de tas vond? ‘Niet leuk.’ (Ik heb een heerlijk kind die altijd in volzinnen en met veel verduidelijking antwoord geeft op mijn vragen, zo merkt u wel) Toen heb ik zelf maar voorgesteld een nieuwe tas te kopen.